Саха бөлөһүөгэ Тумус Мэхээлэ тылыгар уонна мелодиятыгар “Сааскы этэҥ” ырыаҕа килиип оҥоһуллан ырыаһыт Битээлий Ачыырап толоруутун дьон-сэргэ ылыммыта, сэргээбитэ.

Айар Кут түһүлгэтигэр Саха сирин элбэх ыллыыр-туойар, талааннаах  дьоно-сэргэтэ кэлэллэр, сэргэх кэпсэтиилэри ыыталлар, бииргэ үлэлииргэ санааларын этэллэр. Бүгүн, Айар Кут түмсүүнү кытта бииргэ үлэлэһэр Битээлий  Ачыырап Айар Кут түмсүү ыалдьыта.

В.О. Бу “Сааскы этэҥ” ырыаны, дьиҥэ 2004 сыллаахха истибитим. Ол кэмҥэ, Ытык Күөл балыаһатыгар эмтэнэ сытар этим. Арай, биир үтүө күн, бииргэ үлэлиир коллегам  Валентин Козлов “тугу да гыммакка сытыма, саатар ырыата истэ сыт” диэн музыкальнай центр аҕалан биэрдэ. Иһигэр кассеталаах. Дьэ, бу кассетаны иһиттим. “Сааскы этэҥ” ырыа ол кассетаҕа баар эбит. Күн аайы истэрбиттэн уонна хайдах эрэ бу ырыаны тута сөбүлээбитим, тоҕо эрэ өйбөр хатанан хаалбыта. Ол эрээри, иһиттим да тута ыллаабатаҕым. Испэр, дууһабар, өйбөр-санаабар 16 сыл илдьэ сылдьыбытым. Онтон дьэ, бу бөлөһүөктүү дириҥ ис хоһоонноох ырыаны ыллыырга ситтим-хоттум дии санааммын, ыллыырга санаммытым.

Бэйэм саныырбынан, ырыа туспа эйгэлээх, үктэллэрдээх дии саныыбын. Онон, бу эйгэни ис кутунан эмиэ ылыныахха наада. Онон да буолуо, “Сааскы этэҥ” ырыаҕа өйүм-санаам, этим-сииним ситтэ диэммин, 2020 сыл сайыныгар, санаабын олоххо киллэрэргэ санаммытым.  Санаабыт санаабын муусуканы өйүүр – өйдүүр дьоммор хорсуннук эппитим. Ырыабын бэйэбэр сөп түбэһэр, барсар гына Лэкиэс оҥорон, таҥан биэрбитэ. Онуоха эбии, Лэкиэс бэйэбин билэрэ, хайдахпын ылынара барыта дьэҥкэ буоллаҕа. Ырыаны ырыаһыкка, кини тэтимигэр сөп түбэһэр гына оҥоруу улахан идэ, талаан буолар. Ырыа бэрт судургутук оҥоһуллан тахсыбыта.

Читайте также:  Презентация медиа проекта "АЙАР КУТ"

Корр. Битээлий, Сааскы этэҥ диэн этиини хайдах быһаарыахха сөбүй?

Сааскы этэҥ өйдөбүлэ киэҥ буоллаҕа. Окко-маска, сибэккигэ-үүнээйигэ, тыынар-тыыннаахха биир кэрдиис кэм эбиллиитин этэн эрдэхтэрэ.

Корр. Дьэ, ырыаҕын бэйэн дууһаҕынан ылынан, муусукатын Лэкиэс оҥорон, дьоҥҥо ыллаан, киэҥ эйгэҕэ таҕыстын. Оттон ити көрөөччүлэриҥ биһирээбит килиибин хайдах, ханна уһуллугут?

Айар Кут түмсүү салайааччыта Егор Ивановка бу ырыаҕа аҕыйах мүнүүтэлээх реклама ролик оҥотторуохпун баҕарарбын эппитим. Онуоха Егор ырыаны истээт, тута сөбүлээтэ. Ролик буолбакка, килиип устуохха диэтэ уонна сарсын, Атласовтар уһаайбаларыгар ыҥырда. Мин олус үөрдүм да, ол быыһыгар долгуйдум да. Тоҕо диэтэххэ, тура соҕотох бэйэм килиибкэ кыттарбын испэр муодарҕаатым да. Болдьоммут кэмҥэ, Атласовтар уһаайбаларыгар тиийбитим, арай доҕоор, онно үҥкүүһүттэр, оҕолор, кыргыттар-уолаттар үҥкүүлүү аҕай сылдьаллар, «Кыл Саха” кырыымпаһыттара сахалыы үнүстүрүмүөннэргэ оонньуу олороллор. Соһуйдум, үөрдүм. Дьэ, олус үтүө эйгэни үөскэтэн Айар Кут ити килииппин киэҥ эйгэҕэ таһаарбыта. Онон, Айар Кут түмсүүгэ, салайааччы Егор Ивановка олус диэн махтанабын.

Корр. Кэпсэтиибит бүтэһигэр Күн Ийэ бырайыаккын кэпсээн аас дуу?

Ийэ диэн наһаа киэҥ өйдөбүл. Ийэ дойду, ийэ тыл, сир ийэ, күн ийэ. Барыта биир өйдөбүл. Биир эйгэ.Бу өйдөбүллэри кытта күн сиригэр эмиийин үүтүнэн эмсэхтэтэн ийэ барахсан оҕону төрөтөр, иитэр-аһатар, киһи гынар. Ол олоххо биэрбит ийэлии тапталынан, биһиги, киһи буолабыт, олох олоробут, оҕо төрөтөбүт, удьуору салгыыбыт. Бу олоххо сахалыы майгы –сигили, тутта-хапта сылдьыы, тылбыт-өспүт барыта ийэбититтэн кэлэр. Онон, мин ыллыыр, алгыстыыр, олоҥхолуур эбит буоллахпына, бу барыта ийэбиттэн кэлэр дии саныыбын уонна махталым бэлиэтин иккис дойду оҥостубут дойдубар Мэҥэ- Хаҥаласка, Майаҕа, дьонум-сэргэм ортотугар махтаныахтаахпын дии санааммын бу бырайыагы толкуйдаатым.

Читайте также:  Родительский театр "СЕ ЛЯ ВИ" и студия «Апельсин» : На сцене играют и дети, и родители!

Мин күн ийэм Светлана Иннокентьевна Очирова култуура үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна, ырыа куттаах киһи. Ырыаны кыра эрдэҕиттэн ыллыыр буолан, мин ырыаһыт буоларбар улахан олугу уурдаҕа.

Күндү доҕоттоор! Күн Ийэ бырайыак буолар да кэмэ, уһун кыһыннаах Саха сиригэр күн тыгара күүһүрэн иһиитэ, саас эргиллэн, халлаан арыллар кэмин сөп түбэһиитэ буолар.

Ылбаҕай ырыаһыппыт Битээлий Ачыырап Күн Ийэ бырагырааммата кулун тутар 7 күнүгэр – Майаҕа, кулун тутар 8 күнүгэр – Покровскайга буолуоҕа.

Бу күннэргэ, ийэ тапталын ырыанан тиэрдэр, дьон ортотугар Күн Ийэтигэр махтанарын көрөөччү буолан дуоһуйуоҕун, уолбутунаан Битээлийинэн киэн туттуоҕуҥ!

Лариса Аввакумова, Айар Кут түмсүү сурналыыһа