“АЙАР КУТ” сурунаал кэллэктиибэ бииргэ алтыспыт дьонун умнубат, кэриэстиир, талааннарыгар сүгүрүйэр.
Бүгүн, СР культуратын туйгуна, байааҥҥа доҕуһуолдьут, ырыаһыт, ырыа айааччы Ион Михайлович Гоголев-Чочу уола Дьуон күн сирин көрбүт үтүө-мааны күнэ. Ион Гоголев, 1961 сыллаахха, муус устар 5 күнүгэр, Бүлүү улууһугар, Чочуттан биэс биэрэстэлээх Чинэки, эбэтэр “Эбэ” диэн ытык сиргэ күн сирин көрбүтэ.
Кыра эрдэҕиттэн муусука алыптаах дорҕоонноругар бигэтэн, атын турукка киирэрин чугас дьоно бэлиэтии көрбүттэрэ. Ырыа алыптаах дорҕооннорун кытта илиитигэр байаан тутан, кыра бэйэтэ, дьону соһуппута. Онон, баҕалаах уолу В.А.Николаев-Күөрэгэй Болуодьа байаан бастакы тиһиликтэрин баттыырга, оонньуурга, ырыа матыыбын таһаарарга үөрэппитэ. Олус баҕалааҕын, тардыһыылааҕын иһин, ийэтэ Варвара Андреевна почтанан “Восток” диэн кыра байааны сакаастаан, ырыа аргыстаах ыралаах олоҕун суолун арыйан биэрбитэ.
Дьэ, онтон ыла ханна да сырыттар, Чочу уола Дьуон ырыаһыт, ырыа ыллыыр дьоҥҥо байааҥҥа доҕуһуолдьут, оҕолору, улахан дьону ырыаҕа үөрэтэр уһуйааччы буолар аналланан элбэх өрүттээх үлэни ыыппыта.
Чочу орто оскуолатыгар үлэлиир кэмигэр, 1996 с.” Күөрэгэйдэр” оҕо ырыа ансаамбылын тэрийэн нэһилиэккэ саҥа сүүрээни киллэрбитэ. Бу ансаамбылга ырыаны сөбүлүүр оҕолор дьарыктанан, үгүс сирдэринэн араас таһымнаах куонкурустарга кыттан, лауреат, дипломант үрдүк ааты ылары ситиспиттэрэ. (оҕолору куонкурустарга бэлэмнээһинэ, ансаамбыл тэрийбитэ)
Мелодист, ырыа тылын айааччы быһыытынан эмиэ биһирэммитэ. “Арчы дьиэтэ”, “Күөрэгэйдээх халлааммыт”, “Мин Чочум”, “Сыбаайбаҕа ыҥырыы”, “Оһуокай ырыата”, “Өттөөххө”, “Тапталлаах куоратым Дьокуускай”, “Тэтэркэй соноҕостор”, “Үбүлүөй ырыата”, “Үтүө күн” диэн норуот сөбүлээн ылыыр ырыалары айан хаалларбыта. “Олоҕум угуйар биһигэ” бастакы ырыанньыгын биһирэмэ 2008 с. Арчы Дьиэтигэр буолбута.
Ион Михайлович киэҥ далааһыннаах олоҕу олорон ааспыта.Тапталлаах кэргэнинээн Марианна Гаврильевналыын икки оҕоломмуттара. Тыыннааҕар сиэн оҕо минньигэс мичээрин билэн, олохтон толору дьолу билэн, бу орто дойдуттан арахсыбыта.
Ион Михайлович киһи быһыытынан айылҕаттан холку, сымнаҕас майгылаах буолан, бэйэтин тула элбэх доҕоттордоох- атастардаах этэ.Чиэһинэй,туруору майгытынан элбэх киһи кутун тутара. Ол да иһин, доҕотторо үөрүүлээх да, хомолтолоох күннэригэр аттыгар күүс-көмө буолбуттара. Бэйэтин аналынан, култуура, духуобунас эйгэтигэр тардыһыыта күүстээх буолан, Арчы Дьиэтигэр олус таһаарыылаахтык үлэлээн ааспыта. Суох да буолбутун кэннэ, коллектив үбүлээн “Гоголев Ион Михайлович-Чочу уола Дьуон” кинигэтин бэчээттэтэн таһаарбыттара.
Маннык талааннаах киһибит биһиги аттыбытыгар билигин суоҕун да иһин, И.М.Гоголев-Чочу уола Дьуон аата кэрэ ырыаларынан симэммит ырыа бүппэт киэҥ куйаарыгар айхалланан ааттанар. Оннук да буолар, ырыа куттаах ырыаһыт анала оннук!
