Бүгүн, кулун тутар 8 күнүгэр, Тааттаттан төрүттээх ытык-мааны киһибит, сэрии бэтэрээнэ, СР “Ытык кырдьаҕаһа”, СР педагогическай үлэ уонна спорт бэтэрээнэ, общественник, саахымат оонньуутун энтузиаһа уонна пропагандиһа, Арассыыйа уонна Саха сирин бочуоттаах бэтэрээнэ, Таатта, Томпо улуустарын, Горнай улуус Малтаҥа нэһилиэгин бочуоттаах гражданина Слепцов Наум Трифонович 97 сааһын томточчу туолла .

Наум Трифонович 1924 сыллаахха кулун тутар 8 күнүгэр Таатта оройуонугар Күннээйи нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ Мария Митрофановна Васильева, Трифон Наумович Слепцов эрдэ өлөннөр, аҕатын бииргэ төрөөбүт убайыгар Трофим Наумович Слепцов кэргэнинээн Анастасия Игнатьевалыын ииппиттэрэ.

Күн сирин көрбүт күнүттэн оруобуна 97 сыл буолла. 97 сыл кыһынын атаарбыт, 97 сыл сааһын көрсөр ытык кырдьаҕас олоҕун бүгүн бар дьоҥҥо, адьас кылгастык сэһэргиэхпин баҕардым.

Кини оҕо сааһа, эдэр сааһа саха дьонун ыарахан кэмигэр, аччык, кыһарҕаннаах олоҕор ааспыта. Түөрт бииргэ төрөөбүт уолаттар бары бииргэ иитиллэн, киһи-хара буолбуттара. Кинилэртэн эрдэ Иван олохтон туораабыта. Убайа Василий Трифонович, быраата Николай Трифонович учуутал үөрэхтэнэн, саха сирин араас улуустарыгар да, Тааттаҕа да үөрэх сайдыытыгар элбэх, улахан кылаатыкиллэрбит дьоһун- мааны дьоннор.

Тиийиммэт-түгэммэт ыарахан олох да буоллар, кыракый Наум 1934-41 сылларга Чөркөөх сэттэ кылаастаах оскуолатыгар үөрэнэр дьолломмута.
1945-50 сылларга Сэбиэскэй Армия кэккэтигэр сулууспалаабыта. 1945 сыл атырдьах ыйыгар, Дьопуон Квантунскай армиятын урусхаллыыр сэриитигэр кыттыбыта.
1959 сылга СГУ ИФФ бүтэрбитэ. Олоҕун устата үөрэҕирии эйгэтигэр күүһүн харыстааабакка үлэлээбитэ : иитээччинэн, алын сүһүөх оскуола нуучча кылааһыгар, математика, физкультура, история учууталынан , үөрэх завуһунан, директорынан үлэлээбитэ.

Үүнэр ыччаты иитиитин уонна үөрэтиитин иһин РСФСР, Саха АССР Үөрэҕин министиэристибэтиттэн уонна профкомуттан элбэх Бочуотунай Грамоталарынан наҕараадаламмыта. “Отличник народного просвещения” бэлиэ, “Победитель соцсоревнования 1973 г.”, “Ударник 10й пятилетки”, “За доброе сердце, профессионализм” наҕараадалар кинини үтүө Учуутал, үтүө Үлэһит, үтүө Киһи быһыытынан кэрэһэлииллэр.

Читайте также:  ДИЗАЙНЕР Варвара Филиппова

Учууталын үлэтин таһынан, эдэр сааһыттан биир сөбүлүүр дьарыктаах. Саахымат оонньуутун үйэтин тухары доҕор оҥостон кэллэ.
1979-1992 сылларга шахматнай – шашечнай кулууп тренеринэн анаммыта.
Төһө да сааһырдар Наум Трифонович иллэҥ кэмигэр саахыматынан оонньуур. Кини Горнай, Чурапчы, Хаҥалас, Томпо оройуоннарын чемпиона уонна Таатта улууһун призера. Дуобакка спорт маастарыгар кандидат.

Дуобаты уонна саахыматы пропагандалаан араас элбэх республикатааҕы күрэхтэһиилэри, улуустааҕы турнирдары ыытан кэллэ. Сыл аайы, Кыайыы күнүгэр, олус кэскиллээх күрэхтэһиини ыытара. Ол курдук бу күн, бэтэрээннэр уонна эдэр ыччат хамаанданан күөн көрсөллөрө. Ити күрэхтэһиинэн, Наум Трифонович көлүөнэ быстыспат ситимин көрдөрөрө.

Маннык үтүөҕэ сирдиир дьарыктаах буолан уонна өйүн-санаатын араарбакка үлэлиир буолан, саахымат уонна дуобат иитиитигэр сөҕүмэр ситиһиилэрдээх. Саха сирин күүстээх дуобаччыттарын, саахымаччыттарын ииппитэ.

1998 сыллаахха бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыта.

Олоххо актыыбынай позициялаах буолан, билигин даҕаны, араас элбэх дьаһалларга, күрэхтэргэ кыттар. Ыччат төрөөбүт дойдутун таптыахтаах, бэриниилээх буолуохтаах диэн санааттан эдэр ыччаттары кытта уонна оскуола оҕолорун кытта көрсүһүүлэргэ сылдьар, ааспыт көлүөнэ олоҕун кэпсиир.

Наум Трифонович саахыматын дьарыгын таһынан, өссө биир дьарыктаах. Кыайыы 60 сылыгар, төрөөбүт сиригэр – Чээнньийэҕэ, сэргэ туруорбута. Маннык сэргэлэри Кыайыы 65, 70, 75 сылларыгар туруорда. Уратыта диэн, бу сэргэлэри бэйэтин үбүнэн туруортарыыта буолар уонна икки тыыл, сэрии буойуннарын ааттара киллэриллибит мемориальнай дуоскаларга бэйэтин кылаатын киллэрсибитэ. Дьэ, бу кырдьаҕас буойун бэйэтин биир дойдулаахтарын кэриэстиирэ, кинилэр ааттарын үрдүктүк тутара – улахан чиэс, бочуот буолар. Сэрии ыарахан кэмин бэйэтинэн ааспыт буолан, тыыл, сэрии бэтэрээннэригэр сүгүрүйэн, кинилэр албан ааттаах суолларын үйэтитэргэ ылыстаҕа.

Бэйэтин түөһүн маннык наҕараадалар киэргэтэллэр: “ Отечественная война 2 степени” уордьан, “ За Победу над Японией” мэтээл, “Отличный пулеметчик” бэлиэ уонна и элбэх үбүлүөйүнэй мэтээллэр.

Ааспыт уонна быйылгы сылга ытык кырдьаҕас Наум Трифонович ситиһиитэ элбэх. Ол курдук, дуобакка спорт маастарыгар кандидат нуорматын толордо, “Якутянин года-2020” куорат мэрията ыытар куонкурус Лауреата буолла, бэс ыйыгар, төрөөбүт алааһыгар тиийэн төрдүс сэргэтин туруорда уонна Саха сирин Ытык кырдьаҕаһа бэлиэнэн наҕараадаланна.

Читайте также:  “SUNRISE» үҥкүү-спортивнай кулуубун отчуота буолла

Бэйэтинэн холобур буолан, дьону үтүөҕэ сирдиир ытык кырдьаҕас быйыл икки убаһанан наҕараадаламмыта. Таатта улууһун баһылыга М.М.Соров уонна Октябрьскай нэһилиэк баһылыга А.П.Семенов үөрүүтүн үксэтэн, биирдии убаһаны бэлэхтээбиттэрэ. Оттон Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтарын түмсүүтүн салайааччыта В.В. Аржаков “Саха Сирин Ытык кырдьаҕаһа бэлиэнэн” наҕарадалаата.

Саахыматын, дуобатын уолаттара куруук өйүүллэр, илии үрдүгэр илдьэ сылдьаллар, ытык киһинэн киэн тутталлар.

Санаан көрдөххө, 97 саастаах киһиэхэ сөҕүмэр ситиһии буолбатах дуо? Ол эрээри, Наум Трифонович ону улахан таһаҕаһынан аахпат. Кини санаата күүстээх. Бэйэтин иннигэр күүстээх сыал туруорда: «100 сааспар дылы саахымат уонна дуобат күрэхтэһиилэригэр кыттарга уонна эдэр ыччакка холобур буоларга!”,-диэн.

Биһиги соһуйабыт, ол эрээри ытык кырдьаҕас сотору араас күрэхтэһиилэрин ыытыахтаах былааннарын кэпсэтэ күн сарсыҥҥаттан барарын былааннанар. Онтон аҕыйах кэминэн тапталлаах дойдутугар, Таатта Чөркөөҕөр айанныан баҕарар. Оннук санааны ылынна да, толорорун сөбүлүүр. Ол да иһин, ытык сааһыгар тиийэн дьоҥҥо холобур буола сырыттаҕа.

Наум Трифонович билигин иккис кэргэниттэн Аграфена Дмитриевна Андросова кыыһыгар Эльвира Гаврильевна дьиэ-кэргэнигэр, Мархаҕа олорор. Тупсаҕай усулуобуйалаах дьиэҕэ хаһаайын буолан көҥүллүк сылдьар. Оҕолорун, сиэннэрин түмэн бары биир дьиэ-кэргэн буолан, аҕаларын, эһээлэрин эппит тылын толоро, кинилиин сүбэлэһэн эйэ-дэмнээхтик олороллор.

Тааттаттан төрүттээх Наум Слепцов Саха сирин киэн туттуута буолла. Барыта этэҥҥэ буоллун, Наум Трифонович, Эйиэхэ саха чиргэл киил маһыныы кытаанах доруобуйаны, оҕолорун, сиэннэрин, хос сиэннэрин ортолоругар уһуннук, дьоллоохтук олороргор баҕарабыт! Бэйэн эппитин туолан, сүүс сааскын чэгиэн өйдөөх-санаалаах, чөл куттаах көрсөргөр алгыспытын ыытабыт.

Лариса Аввакумова, Айар Кут суруналыыһа